Automatyka
Co to jest wielomian charakterystyczny układu?
PorównujÄ…c postacie transmnancji skalarnej G(s) z poprzedniego pytania i z pyt. 2.38. można dokonać kilku spostrzeżeÅ„. JeÅ›li transmitancjÄ… ma mieć postać ilorazu dwóch wielomianów zmiennej s, to. Jest to wÅ‚aÅ›nie wielomian charakterystyczny ukÅ‚aÂdu, a zarazem wielomian charakterystyczny macieÂrzy A. StopieÅ„ wielomianu charakterystycznego równy n jest oczywiÅ›cie równy rzÄ™dowi ukÅ‚adu dynamicznego. Tak wiÄ™c macierz A i wielomian charakterystyczny peÅ‚niÄ… najważniejszÄ… rolÄ™ przy okreÅ›leniu wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci dynamicznych ukÅ‚adu. Od współczynników b i c zależy postać transmitancji. zwÅ‚aszcza jej licznika, nie majÄ… one natomiast wpÅ‚ywu na wielomian charakterystyczny. po pierwsze, współczynnik d różny od zera można otrzymać przez podzielenie wielomianów licznika i mianownika, wyłącznie przy równych stopniach tych wielomianów. Po wyłączeniu skÅ‚adnika d (reprezentujÄ…cego statycznÄ… relacje miedzy wejÅ›Âciem i wyjÅ›ciem) pozostaje część dynamiczna, w której podstawowÄ… rolÄ™ peÅ‚ni czÅ‚on (vi-A) '. Jest to macierz o wymiarach nxn, której wszystkie elementy sÄ… dzielone przez wyznacznik det(sI-A) Wyznacznik macierzy (sl —A) jest wielomianem stopnia n. który identyfikujemy z wielomianem stopnia n wystÄ™pujÄ…cym w mianowniku transmiÂta ncj i mogÄ… być liczbami rzeczywistymi lub zespolonymi tworzÄ…cymi pary sprzężone. • 2.48 • Jaki zwiÄ…zek majÄ… wartoÅ›ci wÅ‚asne z przeÂbiegami dynamicznymi w ukÅ‚adzie? ZwiÄ…zek ten ma zasadnicze znaczenie. Najlepiej można to pokazać, rozpatrujÄ…c ukÅ‚ad dynamiczny swobodny. Równanie stanu ukÅ‚adu swobodnego ma postać (w zapisie wektorowo-macierzowym) x = Ax RozwiÄ…zanie tego równania przy zerowych warunÂkach poczÄ…tkowych jest trywialne (x - 0), przy przyjÄ™ciu natomiast warunków poczÄ…tkowych różÂnych od zera otrzymuje siÄ™ tzw. rozwiÄ…zanie swoÂbodne. W przypadku ukÅ‚adu pierwszego rzÄ™du, tzn. przy równaniu x = ax- x(0) = x° rozwiÄ…zanie swobodne ma oczywiÅ›cie postać x(t) = e»x° (co Å‚atwo sprawdzić i co wynika z metody ogólnej rozwiÄ…zywania równaÅ„ różniczkowych liniowych o staÅ‚ych współczynnikach). W przypadku ukÅ‚adu rzÄ™du n rozwiÄ…zanie równania x = Ax przy x(0) = x° można zapisać w analogicznej postaci x(/) = Funkcja wykÅ‚adnicza macierzy kwadratowej jest również macierzÄ… kwadratowÄ… i jest okreÅ›lona jako szereg nieskoÅ„czony analogiczny do otrzymywaÂnego w przypadku zapisu skalarnego: eA/ = I -I- A/ + — A2/2 + -t- A33 + ... Istotne sÄ… 2 6 zwiÄ…zki: eA/ = I dla / = 0 oraz A- ^ = Ae'. Wyrażenie eA/ jest to tzw. macierz podstawowa rozwiÄ…zaÅ„ ukÅ‚adu dynamicznego liniowego. MaÂcierz tÄ™ można obliczyć, stosujÄ…c przeksztaÅ‚cenie Laplace'a. TransformujÄ…c równanie x = Ax, otrzyÂmujemy sX(s) - x° = AX(s) wobec tego transformatÄ™ rozwiÄ…zania swobodnego można wyrazić jako X(s) = (5l-A)-'x° A wiÄ™c macierz eA' jest transformatÄ… odwrotnÄ… macierzy (sl - A)-1. Wspólnym mianownikiem wszystkich elementów macierzy (sl - A)-1 jest oczywiÅ›cie wyznacznik det(sl — A), czyli wielomian charakterystyczny, który można zapisać w postaci rozÅ‚ożonej na czynniki det(sI-A) = (s-S1X.s-.S2) •• (s-s„) Wobec tego transformata odwrotna macierzy (sl - A)~1 powinna zawierać wÅ›ród swoich elemenÂtów wszystkie wyrażenia o postaci e'"', e2',ev. Wynika stÄ…d ogólny wniosek: tak jak dla ukÅ‚adu pierwszego rzÄ™du, gdzie w rozwiÄ…zaniu swobodnym pojawiÅ‚ siÄ™ wyraz e" (przy czym a byÅ‚o wartoÅ›ciÄ… wÅ‚asnÄ…), również w rozwiÄ…zaniu swobodnym ukÅ‚adu n-tego rzÄ™du pojawiÄ… siÄ™ wyrażenia typu (i = 1,.... n), przy czym s, sÄ… wartoÅ›ciami wÅ‚asnyÂmi. A wiÄ™c wartoÅ›ci wÅ‚asne determinujÄ… możliwÄ… postać rozwiÄ…zaÅ„ sbowodnych ukÅ‚adu dynamiczÂnego“Jak jest zbudowana cyfrowa maszyna matematyczna i czym różni siÄ™ od maszyny analogoÂwej?
Maszyna cyfrowa jest urzÄ…dzeniem obliczeniowym operujÄ…cym liczbami (wynika to zresztÄ… z samej nazwy). Umożliwia ona wykonywanie czterech podstawowych dziaÅ‚aÅ„ arytmetycznych. Struktura maszyny jest przystosowana do wykonywanych zadaÅ„ — maszyna skÅ‚ada siÄ™ z arytmometru wykoÂnujÄ…cego dziaÅ‚ania arytmetyczne, pamiÄ™ci zawiera- jÄ…cej odpowiedni zasób danych liczbowych oraz program dziaÅ‚ania maszyny, ukÅ‚adu sterowania, organizujÄ…cego współpracÄ™ miÄ™dzy poszczególnymi elementami maszyny, oraz urzÄ…dzeÅ„ wejÅ›cia i wyjÅ›Âcia umożliwiajÄ…cych wprowadzenie danych i odczyt wyników. Poszczególne operacje maszyny cyfrowej sÄ… wykonywane kolejno na podÂstawie programu zapisanego w pamiÄ™ci. PodstawowÄ… różnicÄ… miÄ™dzy obydwoma typami maszyn jest to, że maszyna analogowa wykonuje dziaÅ‚ania na funkcjach czasu (sygnaÅ‚ach), natomiast maszyna cyfrowa na liczbach. Druga różnica wynika ze sposobu dziaÅ‚ania maszyn oraz programowania. W maszynie analogowej wszystkie operacje sÄ… wykonywane jednoczeÅ›nie. Jeżeli program zawiera np. kilka operacji dodawaÂnia, to każda z nich jest wykonywana za pomocÄ… innego ukÅ‚adu operacyjnego, a wiÄ™c obliczenia sÄ… wykonywane równolegle. W maszynie cyfrowej jest tylko jeden arytmometr, jeżeli jest kilka operacji dodawania, sÄ… one wykonywane kolejno, jedna za drugÄ…, a wiÄ™c obliczenia w maszynie cyfrowej sÄ… wykonywane szeregowo. Fakt ten wyjaÅ›nia, dlaÂczego maszyny analogowe sÄ… znacznie szybsze niż maszyny cyfrowe. ”